Taliban, Afganistan’da iktidarı ele geçirdikten sonra dış politikalarında büyük bir dönüşüm olarak nitelendirilen bir şekilde ABD’ye açılma niyetini dile getirdi.
Taliban hükümetinin Siyasi İşlerden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı Şir Muhammed Abbas Stanikzai, Kabil’de düzenlenen resmi bir etkinlikte yaptığı açıklamada, hareketin ABD ile dostane ilişkiler geliştirmeye hazır olduğunu ifade etti. Ancak bu durumun, ABD’nin Taliban tarafından 2020 yılında iki taraf arasında imzalanan Doha Anlaşması çerçevesinde belirlenen şartlara uymasına bağlı olduğunu belirtti.
Stanikzai, ekonomik yaptırımların kaldırılması ve Afganistan’a ait yabancı bankalardaki varlıkların serbest bırakılmasının, Taliban’ın Washington ile ilişkilerini geliştirmesi için başlıca şartlar arasında yer aldığını söyledi. Ayrıca, ABD’nin bu talepler doğrultusunda somut adımlar atmasını ümit ettiklerini dile getirdi.
Bu açıklamalar, Afganistan’ın ciddi ekonomik krizlerle mücadele ettiği ve Taliban hükümetinin uluslararası izolasyonla karşı karşıya olduğu bir dönemde geldi. Bu açılımın, hükümetin uluslararası baskıyı hafifletmek ve yıllardır süren yaptırımlar ile izolasyonun ardından mali ve ekonomik yardım alabilmek için gerekli bir adım olduğu düşünülüyor.

BASKILARIN HAFİFLETİLMESİ
Siyaset analisti Abdurrahman Oryahil, Taliban’ın hem iç hem dış büyük zorluklarla karşı karşıya olduğunu ve Washington açılımının uluslararası pozisyonunu iyileştirmek için bir adım olabileceğini ifade etti.
Al-Jazeera’da yer alan habere göre Oryahil, “Zor ekonomik koşullar ve uluslararası baskılar altındaki Taliban bunu hafifletmek için fırsatlar arıyor. ABD ile iletişim kanallarının açılması, kaybedilen bazı ilişkilerin yeniden kazanılmasına yardımcı olabilir” dedi.
Öte yandan, Taliban’ın mı bu açılımı engellediği yoksa ABD’nin mi bu açılıma karşı çıktığı konusunda soruları yanıtlayan eski Afgan diplomat Güth Canbaz, Taliban’ın ABD ile karşılıklı ilişkiler kurma kapasitesine sahip olmadığını iddia etti. Canbaz, “Taliban dış politikayı tanımlama ve belirleme yeteneğine sahip değil” dedi.
Canbaz, Taliban Dışişleri Bakan Yardımcısı’nın açıklamalarının “ön alma” niteliğinde olduğunu ve seçilmiş Başkan Donald Trump’ın Beyaz Saray’a dönüşünden iki hafta önce yapıldığını ifade etti. Ancak ABD’nin insan hakları sicili ve siyasi eğilimleri nedeniyle Taliban ile iş birliğini reddettiğini vurguladı. Buna rağmen, mevcut durumda ABD’nin terörle mücadele ve insani krizlerin hafifletilmesi gibi belirli konularda Taliban ile iş birliği yolları aramak zorunda kalabileceğini ekledi.

AÇILIMIN ETKİLERİ
Uzmanlar, bu açılımın Afganistan’daki ekonomik durumu iyileştirebileceğini, çünkü uluslararası izolasyon ve hükümete uygulanan yaptırımlar nedeniyle Afgan halkının yoksulluk ve işsizlikle karşı karşıya olduğunu belirtiyor.
Diğer yandan, ABD ile ilişkilerin iyileşmesi, uluslararası yardımların geri dönüşünü teşvik edebilir ve ülkenin kötüleşen altyapısının yeniden inşasına yardımcı olabilecek yabancı yatırımları artırabilir. Uluslararası düzeyde ise, ABD ile ilişkilerin gelişmesi, Taliban’ın Çin ve Rusya gibi Afganistan hükümetiyle iş birliği yapmaya hazır olan ülkelerle ilişkilerini de olumlu yönde etkileyebilir.
Bununla birlikte, Taliban’ın bu tutumundaki değişikliğe rağmen, bu açılımın başarılı olup olamayacağı konusunda görüş ayrılıkları bulunuyor. Siyaset analisti Oryahil, bu açılımın Afganistan’ın iç ve dış durumunu iyileştirmek için gerekli bir adım olabileceğini düşünürken, diplomat Canbaz Taliban’ın ABD’nin şartlarını yerine getirme kapasitesinden şüphe duyuyor. Canbaz, Taliban’ın insan haklarına yönelik kısıtlamalara devam edeceğini ve bunun ikili ilişkilerde herhangi bir ilerlemeyi engelleyeceğini öne sürüyor.

Oryahil bu bağlamda, “Taliban’ın kadınlar ve kız çocuklarının haklarıyla ilgili politikalarını köklü bir şekilde değiştirmesi pek olası değil, bu da Batı ile gelecekteki iş birliği önünde büyük bir engel olmaya devam edecek” dedi.
Taliban, ABD ile açılma ve iç-dış taleplerini yerine getirme arasında zor bir denge kurmaya çalışırken, bu açıklamalar uluslararası ilişkileri geliştirme yönünde bir adım olarak görünüyor.
Ancak, Washington Taliban’ın şartlarına yanıt verecek mi, yoksa bu açılım, hareketin karmaşık şartları altında eksik kalmış bir girişim mi olarak kalacak? Bu sorunun cevabı henüz netleşmiş değil.
Kevser Karatosun / gazetevirgul.com